Equalizer Là Gì? Tác Dụng Của Equalizer Trong Âm Thanh

Equalizer (EQ) là một thuật ngữ âm thanh quen thuộc được nhiều người sử dụng hiện nay. Vậy Equalizer là gì nó có tác dụng gì trong âm thanh hãy cùng Hoàng Long Audiotìm hiểu kỹ hơn thuật ngữ này thông qua bài viết sau đây nhé.

I. Equalizer là gì?

Equalizer hay còn được biết đến với những ký hiệu và tên gọi khác như EQ hay bộ lọc xì là một thiết bị hoặc phần mềm được sử dụng trong âm thanh để điều chỉnh cân bằng các giải tần thông qua việc phân chia, tăng, giảm, cắt các dải tần số âm thanh. Equalizer cho phép bạn tăng hoặc giảm cường độ của các dải tần số cụ thể mang tới sự cân bằng và làm thay đổi tín hiệu âm thanh đi qua nó giúp cải thiện chất lượng âm thanh.

Equalizer được thiết kế nhằm thay đổi chất âm khi tín hiệu âm thanh đi qua nó bằng cách sử dụng nhiều bộ lọc điện tử mà mỗi bộ lọc được hoạt động theo nguyên lý tăng hoặc giảm tín hiệu của từng dải tần. Equalizer thường được sử dụng cho nhiều ứng dụng âm thanh bao gồm ghi âm, biểu diễn, hệ thống âm thanh gia đình, hội trường,…

II. Các loại Equalizer phổ biến

Hiện nay trên thị trường có rất nhiều thiết bị Equalizer được sản xuất với đa dạng kiểu dáng, mẫu mã và mỗi một thiết bị đều có cách sử dụng khác nhau. Dưới đây là một số mẫu Equalizer phổ biến bạn có thể tham khảo:

• Fixed Equalizer:Được thiết kế đơn giản với ít nút điều chỉnh đây là dạng Equalizer cơ bản nhất với thiết kế đơn giản chủ yếu giải quyết nhanh tần số có thể thấy trên các thiết bị amply, guitar thùng,…
• Graphic Equalizer: Đây là loại equalizer sử dụng các thanh trượt để điều chỉnh các dải tần số cụ thể, mỗi thiết bị sẽ số lượng thanh gạt nhiều hay ít. Mỗi thanh trượt sẽ điều khiển một dải tần nhất định và nó cho phép người dùng có thể tăng hoặc giảm âm lượng của dải tần đó như mong muốn. Để tránh ảnh huởng tới tần số các nút gạt xung quanh, thường các bộ lọc (filter) của Graphic Equalizer là Peaking Filter với Q (bandwidth) được thiết kế cố định. Bên cạnh đó còn được trang bị thêm 2 filter ở 2 đầu là Shelving Filter.

• Parametric Equalizer:Cung cấp khả năng điều chỉnh nhiều thông số hơn, bao gồm tần số trung tâm, độ rộng băng tần (Q) và mức tăng/giảm. Thậm chí nó còn có thể tùy chỉnh các Filter (bộ lọc) cho mỗi EQ band như High-Pass, Low-Pass, Peaking, Shelving, Notch Filter. Điều này cho phép người dùng có sự kiểm soát chính xác hơn đối với từng dải tần số tuy nhiên để sử dụng đúng cách cần phải là người có chuyên môn.

• Shelving Equalizer:Được sử dụng để tăng hoặc giảm tất cả các tần số trên hoặc dưới một tần số nhất định. Có hai loại chính: high shelf (tăng/giảm tần số cao) và low shelf (tăng/giảm tần số thấp).
• Peaking Equalizer: Được sử dụng để tăng hoặc giảm các tần số xung quanh một tần số trung tâm, tạo ra một đỉnh hoặc đáy trong phổ tần số.

III. Tác dụng của Equalizer trong âm thanh

Equalizer được biết đến với khả năng điều chỉnh cân bằng các dải tần, cải thiện và tùy chỉnh chất lượng âm thanh theo ý muốn của mình. Trong âm thanh một số tác dụng nổi bật có thể thấy như:

• Cải thiện chất lượng âm thanh: equalizer cho phép can thiệp vào các dải tần, tăng cường các dải tần số cụ thể giúp âm thanh được rõ ràng hơn. Đồng thời thông qua việc giảm âm lượng của các dải tần số giúp equalizer có thể loại bỏ các tiếng ồn phát sinh từ môi trường bên ngoài hoặc loại bỏ đi các tạp âm không cần thiết. Từ đó âm thanh được cải thiện, chất âm được tái tạo chi tiết và giàu cảm xúc hơn.
• Tăng cường âm thanh: equalizer còn có thể tăng cường các dải tần như các tần số tiếng bass để mang đến những âm thanh uy lực, đầy mạnh mẽ, đặc biệt phù hợp với các bản nhạc remix sống động và ấn tượng hơn.

• Điều chỉnh âm thanh theo môi trường và sở thích: Bạn có thể điều chỉnh equalizer để phù hợp với môi trường nghe nhạc cụ thể hoặc theo sở thích cá nhân. Ví dụ, trong một không gian lớn, người dùng có thể tăng mức âm lượng các tần số thấp để tăng sự sống động của âm thanh.
• Khắc phục hiện tượng mất cân bằng âm thanh: Trong một số trường hợp, các hệ thống âm thanh có thể phát ra âm thanh không đều với một hoặc vài dải tần bị thiếu hoặc dư thừa. Equalizer có thể điều chỉnh các mức tần số để đạt được sự cân bằng âm thanh mong muốn.
• Cân bằng âm thanh cho nhiều loại nhạc cụ: Trong những dàn âm thanh sân khấu hoặc biểu diễn, thông qua EQ các tiếng nhạc cụ như guitar, tiếng trống,…cũng có thể điều chỉnh để tín hiệu được cân bằng mang đến những âm thanh đồng đều.

Với những tính năng này equalizer được sử dụng như một công cụ quan trọng trong việc tối ưu hóa và tăng cường trải nghiệm âm thanh và nghe nhạc trong các môi trường khác nhau. Tuy nhiên chúng ta cần tinh chỉnh một cách hợp lý để tránh gây hỏng hóc thiết bị.

IV. Một số thuật ngữ khi điều chỉnh Equalizer mà chúng ta cần biết

– Band:Là vùng tần số riêng biệt mà EQ tác động, điều chỉnh mỗi vùng bị tác động thường được gọi là 1 EQ band.

Equalizer có thể có nhiều band khác nhau, ví dụ như 10-band, 31-band, và mỗi band có thể bao gồm các tần số khác nhau như bass, midrange, treble, và các tần số giữa.

– Frequency:Tần số âm thanh, được đo bằng đơn vị hertz (Hz). Equalizer cho phép điều chỉnh các band tần số khác nhau để tăng hoặc giảm cường độ của chúng.

– High Pass và Low Pass filter:Đây là 2 tính năng thường dùng nhất trong Equalizer.

• High Pass filter là bộ lọc cho phép các tần số cao hơn một ngưỡng cắt định đi qua, trong khi giảm hoặc loại bỏ các tần số thấp hơn.
• Low Pass filter hoạt động ngược lại, nó loại bỏ đi các tần số cao hơn ngưỡng cắt và chỉ cho các tần số thấp đi qua.

– Shelving Filter (lọc đa tầng): Đây là chế độ dùng để điều chỉnh các tần số xung quanh dải tần được chọn để EQ tác động làm tăng hoặc giảm cường độ của tín hiệu trong một phạm vi rộng. Chức năng này hoạt động với cơ chế tăng hoặc giảm dần mức độ sau đó chuyển thành đường thẳng.

• Shelving Low làm tăng/giảm cường độ của dãy tần bên trái điểm được chọn (dải tần bass).
• Shelving High làm tăng/giảm cường độ của dãy tần bên phải điểm được chọn (dải treble).

– Peaking filter:Cho phép can thiệp một cách chi tiết và có thể điều chỉnh chính xác sự tăng/giảm tần số tại khu vực điểm được chọn. Tính năng này để xử lý các âm thanh ở tần số không mong muốn như tiếng vo ve, tiếng đồ vật rơi

– Band pass filter và Notch filter:

• Band pass filter được thiết kế như một dạng nâng cấp của peaking filter để có thể tăng tần số ở phạm vi rộng, chọn riêng tần số để tăng và hoạt động như peaking filter.
• Notch filter hoạt động như Band pass filter nhưng chủ yếu để cắt giảm tần số

V. Các chức năng điều chỉnh cơ bản của Equalizer

Để điều chỉnh Equalizer được dễ dàng hơn dưới đây là một số chức năng điều khiển cơ bản mà chúng ta nên biết:

• FREQ (frequency): chọn dải tần cần điều chỉnh tăng giảm.
• Gain:Độ lớn tăng/giảm của tần số. Gain được sử dụng để chỉ mức độ điều chỉnh cường độ âm lượng của mỗi band tần số trong equalizer.
• Q (Bandwidth):Điều chỉnh độ ảnh hưởng của Gain tới tần số xung quanh vùng chọn của FREQ. Q đo lường sự rộng hay hẹp của band tần số được điều chỉnh bởi equalizer. Một Q cao sẽ làm cho band tần số hẹp hơn, trong khi một Q thấp làm cho band tần số rộng hơn.

VI. Những điều cần chú ý khi sử dụng equalizer

Khi sử dụng equalizer cần phải lưu ý những điều sau để mang đến hiệu quả tốt nhất tránh gây hại cho hệ thống âm thanh hoặc ảnh hưởng đến chất lượng âm thanh.

• Hiểu rõ mục đích:Cần phải xác định rõ nhu cầu cần tăng cường tần số nào và giảm bớt tần số nào để điều chỉnh phù hợp. Hiểu rõ mục đích sẽ giúp điều chỉnh EQ hiệu quả hơn
• Điều chỉnh từng bước nhỏ:Thực hiện các thay đổi nhỏ và kiểm tra kết quả sau mỗi điều chỉnh. Những thay đổi lớn đột ngột có thể làm biến dạng âm thanh và khó khăn trong việc tìm kiếm và điều chỉnh lại
• Tránh tăng cường quá mức (Boost):Tăng cường quá mức một dải tần số cụ thể có thể gây ra hiện tượng méo âm hoặc làm hỏng loa. Thay vì tăng cường, hãy thử giảm các dải tần số khác để làm nổi bật tần số bạn muốn nghe rõ hơn.
• Kiểm tra ở mức âm lượng khác nhau:Điều chỉnh EQ ở các mức âm lượng khác nhau để đảm bảo rằng âm thanh vẫn giữ được chất lượng tốt ở mọi mức âm lượng.

• Lưu ý đến môi trường nghe:Âm thanh có thể thay đổi tùy theo môi trường nghe. Hãy điều chỉnh EQ để phù hợp với không gian cụ thể mà bạn đang sử dụng chẳng hạn như phòng khách, phòng thu âm hoặc ngoài trời.
• Sử dụng EQ phù hợp loại nhạc cụ hoặc giọng hát:Mỗi loại nhạc cụ và giọng hát có đặc điểm tần số riêng. Hãy điều chỉnh EQ để phù hợp với từng loại nhạc cụ hoặc giọng hát cụ thể, giúp chúng nổi bật và hòa quyện tốt hơn trong bản mix.
• Sử dụng bộ lọc high-pass và low-pass hợp lý:Bộ lọc high-pass và low-pass có thể giúp loại bỏ các tần số không mong muốn. Hãy sử dụng chúng một cách hợp lý để làm sạch âm thanh mà không làm mất đi các dải tần quan trọng.
• Kiểm tra trên nhiều thiết bị phát khác nhau:Âm thanh có thể khác nhau khi phát trên các thiết bị khác nhau. Hãy kiểm tra âm thanh trên nhiều thiết bị để đảm bảo rằng nó nghe tốt trên tất cả các hệ thống.